Anayasa Mahkemesi (AYM), internette yayınlanan çok sayıda haber içeriğine ilişkin erişimin engellenmesi kararlarına karşı yapılan 502 kişisel başvuruyla ilgili hak ihlali kararı verdi. İfade özgürlüğünün ihlal edildiğine ilişkin kararla ilgili olarak, ilgili yönetmelikte öngörülen sistemin etkin başvuru hakkı açısından “yapısal sorun” içerdiği belirtildi.
Engellenen haberlerin 118’i Diken’den, 87’si Wall’dan, 36’sı BirGün’den, 31’i Artı Gerçek’ten, 11’i Union.Org’dan geldi. ve bunlardan 23’ü EngelWeb içeriğiydi. Gay Sosyal Ağı’nın web sitesi hornet.com da bu kararlar kapsamında 2020 yılında yasaklandı.
Erişim yasağı kararları arasında Soma’da madenciye tekme atan eski Başbakan Danışmanı Yusuf Yerkel’in 352 haber içeriğine ilişkin aldığı karar da yer aldı. 17-25 Aralık yolsuzluk skandalı, MİT tırları davası, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la ilgili karikatür, Bilal Erdoğan hakkında İtalya’da soruşturma başlatılması, Sümeyya Erdoğan ve Berat Albayrak hakkındaki haberler Anayasa Mahkemesi’ne taşınan içerikler arasında yer alıyor. . Dönemin Başbakanı Ahmet Davutoğlu’nun getirdiği bazı haber yasakları da bireysel başvurulara konu olmuştu.
2014-2023 yılları arasında son 10 yılda haber içeriklerine verilen erişimin engellenmesi kararlarına karşı çeşitli ceza hakimlikleri tarafından yapılan 502 başvuruyu bir araya getiren Anayasa Mahkemesi, kararında ifade özgürlüğünün ve etkili başvuru hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Bu belgelerin 352’si Prof. Dr. tarafından teslim edildi. Yaman Akdeniz’in kurucusu olduğu İfade Özgürlüğü Derneği’nin yaptığı başvurulardan oluşuyor.
Erişim engellerinin kaldırılması için kararın bir örneğini ilgili sulh ceza hâkimliklerine gönderen Yargıtay, başvuruculara tazminat ödenmesine de karar verdi. Mahkeme ayrıca, 10 yıl içinde farklı kişiler adına 90’ın üzerinde bireysel başvuruda bulunan avukata tek avukatlık ücreti (18 bin 800 TL) ödenmesine de karar verdi.
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nden düzenleme istendi
Kararda ifade özgürlüğüne ilişkin olarak Anayasa Mahkemesi’nin daha önce verdiği “Keskin Kalem Yayıncılık ve Ticaret A.Ş. ve diğerleri” kararına atıf yapıldı. Bu kararda sorunun yapısal olduğu hatırlatılarak, TBMM’den bir yıl içinde yasal düzenleme yapması istendi.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Heyeti Fotoğraf: Getty Images/AFP/A. Altan
Ancak kararda, kararın Resmi Gazete’de yayımlanmasının üzerinden bir yıl geçtiği, bu kararda belirtilen ve kanundan kaynaklanan ihlalin ortadan kaldırılması için sağlanması gereken teminatların sağlanmadığı, herhangi bir değişiklik yapılmadığı belirtildi. Tespit edilen yapısal sorunun çözümüne yönelik ne yasama organı ne de ilgili kamu otoriteleri tarafından gerekli önlemler alınmış ve alınmamıştır. yapıldı.
“Etkili başvuru hakkı”nın ihlaline ilişkin kararda, itiraz makamlarının kararlarında başvurucuların iddialarını ve delillerini dikkate almadıkları, çatışan çıkarları dengelemek için çaba göstermedikleri, internet içeriğine erişimin engellenmesi şeklindeki müdahalenin demokratik toplum düzeninin gereklerine uyup uymadığını ve müdahalenin orantılı olup olmadığını değerlendirmemektedir. İlişkide, “tüm başvuru sahiplerinin Anayasa’nın 40. maddesinde güvence altına alınan etkili başvuru hakkının, ifade özgürlükleriyle bağlantılı olarak ihlal edildiğine karar verilmesi gerektiği” belirtildi.
Anayasa Mahkemesi, 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’un internet ortamındaki yayınların içeriğine erişimin kaldırılmasını veya engellenmesini düzenleyen 9’uncu maddesinin iptaline karar vermişti. “kişilik haklarını ihlal ettiği” gerekçesiyle. Kararda, bu düzenlemeyle internetteki içeriklerin “süresiz” olarak engellendiği belirtilerek, “Bu bakımdan kuralların ifade ve basın özgürlüklerine ciddi bir müdahale teşkil ettiği” belirtildi. 10 Ocak’ta yayımlanan kararın 9 ay sonra yürürlüğe girmesi emredildi.
Karar ne anlama geliyor?
Anayasa Mahkemesi’nin son kararını değerlendiren bağlantı hukuku uzmanı Prof. Dr. Yaman Akdeniz, ihlali “beklenen karar” olarak nitelendirdi. Anayasa Mahkemesi’nin pilot kararında bir yıl bekleyeceğini söylediğini hatırlatan Akdeniz, “Fakat birleştirilmiş toplu ihlal kararını ancak iki yıl sonra verdi. Başvuru detaylarına baktığımızda dosya işlemleri tamamlanmış ve ortada. 2014’ten beri başvurular bekleniyor. Bu nedenle Anayasa Mahkemesi ihlal kararı verdi ama bu “Yaklaşım pek çok sorunu da beraberinde getirdi” dedi.
Prof. Dr. Yaman AkdenizFotoğraf: Dorian Jones
Toplu kararın içeriğinden hiçbir şeyin anlaşılmadığını kaydeden Akdeniz, DW Türkçe’ye şu değerlendirmeyi yaptı:
“Ancak siyasi niteliği yüksek çok sayıda başvuru var. Başvurulara ilişkin kararların önemli bir kısmı Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ailesi, AKP’li siyasetçiler ve AKP’ye yakın gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapıldı. Ayrıca Anayasa Mahkemesi, Geçtiğimiz haftalarda 9. maddeyi iptal etmiştik. “İptal kararı 10 Ekim 2024’te yürürlüğe girecek ve o tarihe kadar sulh ceza hâkimleri bu kararları vermeye devam edecek. Türkiye Büyük Millet Meclisi muhtemelen iptal edilen kararı çok emsal bir kararla değiştirecektir. Bu nedenle sansür tüm gücüyle devam edecek.”
DW’ye erişim reddedildi
Deutsche Welle’nin (DW) haber portalı dw.com’a da erişim, RTÜK’ten lisans alma kuralına uymadığı gerekçesiyle engellendi. DW, lisans koşullarının Almanya’daki yasalara aykırı olduğu ve sansüre yol açabileceği gerekçesiyle bu talebe uymadı.
Karara Türkiye’de Anayasa Mahkemesi’nde itiraz eden DW, ifade ve basın özgürlüğünün Anayasa’nın 26 ve 28. maddeleri ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 36, 40 ve 141. maddelerinde düzenlendiğini belirtti. Anayasanın. AİHS’nin 6. maddesinde yer alan adil yargılanma ve etkili başvuru hakkının ihlal edildiğinin tespitini talep etti.
Geçtiğimiz Kasım ayında Deutsche Welle’nin (DW) Türkiye’deki alternatif adreslerine erişim de engellenmişti. Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Deutsche Welle’nin 1 Temmuz 2022’de Türkiye’de erişimin engellenmesinin ardından alternatif olarak kullanmaya başladığı dwturkce.com ve ilham verenminds.de/tr’nin Ankara 9. Ceza Mahkemesi tarafından yasaklanmasına karar verdi. Barış, 2023/9903 ve 2023. /9904 sayılı kararla erişim engellendi.
DW Türkçe’ye sansür olmadan nasıl erişebilirim?
