Osmanlı Devleti’nin önde gelen aydınlarından ve Batılılaşma hareketinin önde gelen isimlerinden Ziya Paşa
Ziya Paşa, İspir’in Karap köyünden Galata Gümrük Memuru Feriuddin Efendi’nin oğludur. 1825 yılında İstanbul’un Kandilli semtinde dünyaya gelen sanatçının asıl adı Abdülhamid Ziyaeddin’dir. Bugün ünlü yazarın 143. ölüm yıl dönümü. Bu vesileyle Ziya Paşa hakkında bazı değerli ve öne çıkan bilgiler…
19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin en değerli devlet adamlarından biri ve Tanzimat Dönemi’nin en çok eser veren yazarlarından biriydi. Şinasi ve Namık Kemal ile birlikte “Batılılaşma” kavramını ilk ortaya atan Osmanlı aydınlarının ortasındadır.
Eğitim hayatına Kandilli’de başladı. Klasik edebiyat okudu, Arapça ve Farsça öğrendi. Sonra kendini Fransızca geliştirdi. Encüme-i Şuara cemaatine katıldı.
Sultan Abdülaziz Han bölüğünde Reşit Paşa’nın ölümü üzerine Sadrazam olan Ali Paşa ile anlaşamadı.
Ali Paşa, onu saraydan uzaklaştırdı ve polis müsteşarlığına atadı. Ali Paşa ile anlaşamayan Ziya Paşa sık sık görev değiştirmiştir. Bu durumu saraya bildirdi ve tahlil istedi.
Yeni Osmanlı Cemiyeti
Birinci Meşrutiyet’i kurmaya çalışan Yeni Osmanlılar Cemiyeti’ne katıldı. Bu durum anlaşılınca Namık Kemal ile birlikte Paris’e kaçtı. Bu dönemde Mustafa Fazıl Paşa’dan maddi destek aldı. Ancak Abdülaziz’in Paris ziyareti üzerine Fransız hükümeti tarafından sınır dışı edildi.
1868’de Londra’ya giderek Namık Kemal ile birlikte Hürriyet gazetesini çıkardı. Ancak kısa bir süre sonra Namık Kemal ile anlaşamadı ve gazeteyi tek başına çıkarmaya başladı. Gazete bir süre sonra kapandı.
Muhalefeti nedeniyle saraydan kovuldu.
Ziya Paşa, 1825 yılında İstanbul’da doğdu. Beyazıt İdadisi’ni bitirdi. Özel derslerle Arapça ve Farsça öğrendi. Bir süre Kalemin Sadaret Mektubunda çalıştı. 1855 yılında Mustafa Reşit Paşa aracılığıyla saraydaki Türbe Katibi olarak atandı. Bu arada Fransızca öğrendi. Ali Paşa sadrazam olunca saraydan uzaklaştırıldı.
1867’de Namık Kemal ile birlikte Londra’ya kaçtı. Birlikte Yeni Osmanlılar’ın yayın organı olan Hürriyet gazetesini çıkardılar. 1871’de İstanbul’a döndü. 1877’de vezir rütbesiyle önce Suriye Valiliğine, ardından Adana Valiliğine atandı.
batılılaşma hareketi
Tanzimat’la başlayan “Batılılaşma” hareketinin etkisiyle gelişen Batılılaşma Dönemi, Ziya Paşa, Namık Kemal ve Şinasi ile birlikte Türk edebiyatının ilk evresini oluşturan üç yazardan biridir.
Ziya Paşa, Türk edebiyatının kendi geleneğini korumasını istemiş, şiir ve yazı dilinin halkın dili olması gerektiğini savunmuştur. Fransız İhtilali’nin getirdiği fikirlerden etkilenmiş, şiirlerinde hak, adalet, medeniyet ve özgürlük temalarını Divan şiiri biçimleriyle işlemiştir.
Sayfa: 176
şiirde yenilik
Ziya Paşa, her ne kadar yenilikçi fikirlere sahip olsa da Divan şiiri geleneğinden kopamayan, şiirlerinde aruzlu ve ağır bir dil kullanan bir yazardır. Ziya Paşa, “Terci-i Bend” ve “Terkib-i Bend” adlı iki şiirinde insanın kaderini ve gerçeği kavramanın imkansızlığını, Allah’ın mutlak egemenliğine dair metafizik bahisleri konu edinmiştir. Şiirlerinde öğretici bir hava vardır. Sanatçı Yeni edebiyatı benimsese de dönem dönem ikiliklere düşer.
Bu durumu iki eserinde de görmek mümkündür. Birincisi Hürriyet gazetesinde yayınlanan Şiir ve İnşa yazısıdır. Yazar bu yazısında Divan şiirini ağır bir dille eleştirirken halk şiirinin asıl şiirimiz olduğunu savunmuştur.
Ziya Paşa öldü
1872’de İstanbul’a dönerek Meşrutiyet Tetkik Heyeti’nde görev aldı. Yeni Osmanlılar Cemiyeti üyesi olduğu için hep sürgünde yaşadı. Ziya Paşa, 1880 yılında vali olarak görev yaptığı Adana’da siroz nedeniyle vefat etmiştir.
Kitap sayfası için iletişim:
